ارتودنسی چیست؟
حتما با افرادی برخورد کردهاید که به صورت مادرزادی، دندانهای نامرتبی دارند و ردیف دندانهای آنها دقیق و منظم نیست. این افراد به ارتودنسی نیاز دارند. به طور کلی به مرتب سازی دندان ها، استخوان فک و هماهنگی اجزای صورت و یکدست کردن آنها ارتودنسی گفته می شود . زیرا با روش ارتودنسی می توان تغییراتی در فک بیمار نیز ایجاد کرد . اگر نمیدانید ارتودنسی چیست و چه تاثیری روی دندانهای شما دارد با این مطلب از بامادنت با ما همراه باشید.
یک پزشک ارتودنسی با سالهای زیاد تجربه و تحصیلات در این رشته می تواند به شما کمک کند که علاوه بر مرتب کردن دندان ها و سهولت در غذا خوردن زیبایی را نیز به صورتتان اضافه کنید .
اهداف ارتودنسی :
ارتودنسی برای مرتب سازی و یکدست شدن دندان ها با تغییر دندان درون استخوان انجام می شود. اگرچه این کار معمولا در سنین پایین انجام میشود، اما برای همه سنین قابل انجام است. نوعی دیگر از درمان ارتودنسی که ارتوپدیک نام دارد به روش ارتودنسی برای جابجایی استخوان های فک گفته می شود که در مدت زمان معلوم تا سن بلوغ باید انجام گیرد .
مشکلاتی نظیر روی هم قرار نگرفتن کامل فک و دندان ها موجب آسیب به مینای دندانها و ساییدگی دندانها می شود که به زیبایی دندان و مشکلات گفتاری نیز منجر می شود و بیمار باید طی دوره های مختلف ارتودنسی را شروع کند.
در مواقعی که فک بالایی و پایینی روی هم قرار نگیرند مجبور به عمل ارتودنسی هستیم تا دندان هایی مرتب و زندگی بهتری داشته باشیم. کلیه مشکلات از این قبیل را ناهنجاری می نامیم، که موجب مشکلات در صحبت کردن ، مشکلات اعتماد به نفس در حرف زدن مشکلات روحی و روانی، از بین رفتن زیبایی و خراب شدن مینای دندان و ایجاد مشکلات مفاصل و فک می شوند.
برای بیماران با سنین بالا که در آنها رشد استخوان متوقف شده ، برای بر طرف کردن کامل مشکلات اسکلتی دهان و دندان، ارتودنسی باید همراه با جراحی صورت گیرد . یعنی برای آماده کردن فک بالا و پایین بیمار جراحی فک و صورت انجام می شود .
در این روش اولین مرحله، مرتب سازی دندان ها روی هر فک به صورت جداگانه است و در مرحله دوم، همگام سازی فک بالا و فک پایین. بعد از آن می توان با تشخیص دکتر جراحی برای بیمار انجام شود و در پایان مراحل ارتودنسی شروع شود .
لازم به ذکر است که در طول درمان، باید نگهداری و مراقبت از دندان ها به صورت جدی انجام شود تا بعدا مشکلی ایجاد نشود.
مشکلات و ناهنجاری های رایج مربوط به شروع درمان ارتودنسی:
در حالت های متفاوتی مثل قرار نگرفتن دو فک روی هم. یعنی به گونه ای که یک فک بزرگ تر باشد که به آن عدم تناسب فکین گفته می شود و نداشتن دندان های کافی در فک یا مناسب نبودن اندازه دندان ها یا جلو بودن فک پایین به گونه ای که دندان های فک بالا عقب تر از دندان های فک پایین قرار گرفته باشند .
مشکلات فکی و ناهنجاری هایی هم هستند که بر اثر هم پوشانی دندان ها اتفاق می افتند. یعنی دو فک روی هم قرار دارند اما دندان های ردیف جلویی در فک پایین به لثه برخورد کرده و باعث ساییدگی می شوند. این مشکل گاهی اوقات حتی باعث مشکل تحلیل رفتن استخوان نگهدارنده دندان ها هم می شود.
در مواردی هم عدم تقارن در دو فک باعث مشکلات زیبایی و ساییدگی دندان ها و ناتوانی در عمل جویدن می شود. که این مورد را می توان هنگام لبخند زدن بر اثر نا متقارن بودن دندان ها با خط وسط صورت در بیمار تشخیص داد.
بهم ریختگی دندان ها یکی دیگر از ناهنجاری هایی است که باید به آن اشاره کرد . این مشکل وقتی رخ می دهد که در فکین، جای لازم برای همه دندان ها وجود نداشته باشد.
برای رفع بهم ریختگی دندان ها با کشیدن دندان های دائمی یا با افزایش عرض قوس دندانی می توان این مشکل را رفع کرد تا باعث آسیب رسیدن به دندان ها نشود. چون در بسیاری از موارد عدم رعایت صحیح بهداشت دندان، جدا از زیبایی باعث پوسیدگی و مشکلات لثه در بیمار هم می شوند .
یکی دیگر از این مشکلات حالت قرار گرفتن دندان های فک بالایی در بیمار است که ممکن است جلوتر از دندانهای فک دیگر باشند یا دندان های فک پایینی خیلی عقب تر از حالت عادی قرار گرفته باشد. که این مشکل باعث مشکلاتی از قبیل جویدن ، زیبایی و ساییدگی دندان ها می شود.
بهم نرسیدن دندان های دو فک در بیمار مشکلاتی را برای او به همراه دارد که می توان از اساسی ترین آنها به طریقه صحبت کردن و مشکلات جویدن و همچنین زیبایی اشاره کرد .
عادت های نادرست مثل قرار گرفتن زبان بین دندان ها یا مکیدن انگشت باعث بروز چنین مشکلاتی در فرد می شود .
مشکلات عرضی در بیمار، گونه دیگری از این ناهنجاری ها است. وقتی دو فک روی هم قرار نگیرند به گونه ای که دندان های فک بالا در درون دندان های فک دیگر قرار بگیرند باعث مشکلاتی از قبیل ساییدگی دندان ها . آسیب هایی به مفاصل و ایجاد مشکلاتی درون گونه بیمار می شوند.
این آسیب ها از دوران کودکی در فک بیمار قابل تشخیص بوده و با درمان به موقع باعث جلوگیری از انحراف فک و ناهنجاری های دیگر نظیر عدم قرینگی در فک برطرف می شود.
در حال حاضر هنوز برای انجام ارتودنسی و رفع مشکلات این چنینی تنها دستگاه های متحرک و استفاده از براکت های سرامیکی استفاده می شود. اما با توجه به پیشرفت علم و تکنولوژی در صنعت دندان پزشکی بیماران می توانند هر دستگاهی را با مشاوره دندانپزشک خود برای ارتودنسی انتخاب کنند.
انواع براکت های ارتودنسی :
براکت های طلایی ارتودنسی
براکت ها با جنس های مختلفی در بازار موجود هستند . که یکی از آن ها از جنس استیل بوده که با طلا 24 عیار روکش شده و در دهان بیمار قرار می گیرد. این براکتها برای مواردی که بیمار به آلیاژهای دیگر حساسیت دارد بسیار مناسب است.
براکت طلایی از لحاظ زیبایی در لبخند زدن بیمار و سازگاری بهتر نیز تاثیر بسزایی دارد.
براکت های فلزی ارتودنسی
براکت ها با جنس های مختلف طلا . فلز و سرامیک به بازار عرضه می شوند . اما پر استفاده ترین آنها براکت های فلزی اند که از نظر ساخت کیفیت خیلی بالا تری نسبت به بقیه دارند. از نظر زیبایی روی دندان ها دید بهتری دارند و معمولا در سایزهای بسیار کوچک تری نیز ساخته می شوند.
براکت های سرامیکی ارتودنسی
و اما براکت های سرامیکی . جنس این براکت ها از سرامیک متراکم و بسیار محکم بوده که یکی از محبوب ترین نوع براکت ها برای سنین بالا به شمار می روند زیرا ظاهر این براکت ها نیز به خاطر یک رنگ بودن با دندان های انسان برای بیمار بسیار مورد قبول تر است .
این امکان نیز وجود دارد که با استفاده از سیم های بی رنگ تقریبا چیزی از این وسایل در دهان بیمار دیده نشوند.
براکت های سرامیکی هنگام لبخند زدن در دهان شما دیده نمی شوند و از نظر زیبایی بسیار پر طرفدار هستند. اما دارای معایبی نیز هستند که می توان به مدت زمان بیشتر درمان، آسیب زیادتر به دندان ها و هزینه بالاتر نسبت به انواع دیگر را بیان کرد.
ارتودنسی دیمون
بروزترین و جدید نوع ارتودنسی موجود در ایران ارتودنسی دیمون نام دارد. این ارتودنسی دیگر نیازی به اورینگ ها برای نگهداری سیم ها ندارد.
ارتودنسی دیمون نسبت به براکت ها هزینه بیشتری دارند، اما چون اصطحکاک کمتری بین براکت و سیم ها وجود دارد ممکن است طول درمان کمتری نسبت به آنها داشته باشند.
به جز این موارد براکت ها با اشکال فانتزی نیز موجود هستند که برای کودکان خیلی جذاب تر است اما از نظر استحکام بسیار ضعیف اند و پیشنهاد نمی شوند.
الاینر ها یا ارتودنسی نامرئی
به طور کلی می توان گفت الاینر ها قالبهای شفافی هستند که به مرور زمان و با تعویض مداوم به همراه تشخیص متخصص ارتودنسی شما، باعث تغییر شکل جای دندان ها در فک می شوند.
الاینر ها یا ارتودنسی نامرئی برای موارد مختلف از جمله مشکلات خفیف و متوسط و حتی ناهنجاری های شدید نیز استفاده می شوند.
روش ساخت الاینر ها :
در ابتدا متخصص ارتودنسی شما معایناتی را انجام می دهد. به این ترتیب که معمولا با گرفتن رادیو گرافی های متعدد کار را شروع می کند.
مرحله بعدی گرفتن یک اسکن سه بعدی کامل از فک بیمار توسط اسکنر داخل دهانی است.
وقتی مدلسازی کامپیوتری انجام شد قالبهای ارتودنسی شما که از جنس پلاستیک مدیکال گرید است ساخته و آماده می شود.
مزایای الاینرها :
- شکل ظاهری الاینر ها. زیرا دیده نمی شوند و شفاف هستند.
- چون از وسایل فلزی داخل دهان استفاده نمی شود مشکل زخم شدن دهان را ندارد.
- در موارد خفیف روند درمان، این روش سریع تر از ارتودنسی با براکت هاست
- به علت دقت بالا در روند حرکت دندان ها در فک (توسط اسکن های سه بعدی) به مراجعه مداوم به متخصص نیست
- بدون محدودیت تغذیه
محدودیت های الاینر ها :
- در مواردی که مشکلات بسیار شدید باشند مثل جراحی فک استفاده نمی شوند
- قالبهای شفاف به علت متحرک بودن نیازمند دقت بالاتری در نگهداری در طول مدت درمان هستند
- حساسیت های نگهداری و مراقبتی شدید تری نسبت به بقیه روش ها دارند
ارتودنسی های متحرک
پلاک های ساده
اگر مشکلات جزئی داشته باشید با استفاده از پلاک های متحرک ساده این مشکل بر طرف می شود .
پلاک های فانکشنال
در کودکان و نوجوانان در سن پایین برای حل ناهنجاری فک و اسکلتی این مورد بیشتر استفاده می شود .
پلاک های نگهدارنده
این پلاک ها برای حفظ و نگهداری جای دندان ها بعد از درمان اتودنسی ثابت در دهان بیمار ضروری است .
پوسیدگی دندان ها :
یکی از نکات مهم و ضروری قبل از شروع درمان ارتودنسی چکاپ کامل دندان ها پیش دندان پزشک است تا اگر دندانی نیاز به ترمیم یا کشیدن دارد انجام دهید .
ارتودنسی و جراحی فک
بیمارانی که در طول دوران کودکی برای مشکل اسکلتی دندان به دندان پزشک و ارتودنتیست مراجعه نکردند، باید قبل از پایان دوره بلوغ حتما به متخصص ارتودنسی و جراح فک مراجعه کنند و درمان را نزد هر دو شروع کنند.
اولین مرحله مرتب کردن دندان های فک بالا و فک پایین به صورت مجزاست که با استفاده از دستگاه های ارتودنسی متحرک و ثابت انجام می شود . زیرا برای جراحی باید دندان ها به مقدار قابل قبولی مرتب باشند.
مرحله دوم ارتودنسی، انجام جراحی توسط جراح است . بعد از اتمام جراحی بیمار حتما باید برای ادامه درمان به دکتر ارتودنتیست خود مراجعه کند.
بعد از تمام شدن جراحی و نتیجه مطلوب در نهایت پلاک های ثابت از دهان بیمار خارج شده و پلاک های متحرک حداقل برای یکسال در دهان بیمار برای نگهداری باقی می مانند.
ارتو سرجری
- یکی از مشکلات جدی جلو بودن فک پایین یا عقب بودن فک بالا به شدت زیاد severe skeletal class 3
- بر عکس همین حالت نیز وجود دارد عقب بودن فک پایین به شدت خیلی زیاد severe skeletal class2
- فاصله خیلی زیاد بین دندان های جلو open bite
- صورت خیلی کوتاه و قرار گرفتن فک بالا روی دندان های جلویی فک پایین به صورتی که دیده نشوند Deep bite
- انحراف و عدم تقارن صورت و فک بالا و پایین Deviation
ارتودنسی زود هنگام
بر عکس تصور غلط اکثر مردم معاینه ارتودنسی دندان ها بهتر است تا قبل از سن 7 سالگی انجام شود .
از مزیت های این پیشگیری و درمان می توان به هزینه کمتر و درمان راحت تر اشاره کرد. زیرا با ارتودنسی زودهنگام می توان از دیگر مشکلات و عادات بد مثل مکیدن انگشت جلوگیری کرد. از آسیبهای دیگر میتوان به تغذیه نادرست،کم شدن آسیب به دندان ها، زیبایی و افزایش اعتماد به نفس در فرد اشاره کرد.
